مادر امام جواد (ع)

مادر او سيده خيزران يا دُرّة يا سبيكه يا ريحانه يا سكينه است و به اين اسماء متعدد ناميده شده است. به علت درخشندگى صورتش به نور امامت هنگامى كه حامل به امام جواد (ع) بوده، ايشان را دُرّة ناميدند و به‌سبب پرتو رخسارش كه چون شمش طلا بود، سبيكه ناميده مى‌شد. امام رضا (ع) او را خيزران ناميد و كنيۀ او ام‌الحسن است.

او بانويى از آفريقا از كشور مغرب يا مصر يا سرزمين نوبه كه در شرق آفريقا قرار دارد، بوده است و اين اختلاف اصلى نيست، بلكه اختلاف در تعابير است زيرا سرزمين نوبه و مصر و غرب از قارۀ آفريقاست.

همچنين مى‌گويند او از خانوادۀ ماريۀ قبطيه، همسر رسول خدا (ص)، مادر ابراهيم فرزند پيامبر (ص) بوده است.

امام رضا (ع) او را در مكه خريد و مدت زيادى از ازدواج ايشان نگذشته بود كه به امام جواد (ع) حامله شد.

خداى متعال شايستگى را در اين بانوى بزرگوار تمام كرد تا مادر حجت خدا، امام جواد (ع) باشد. زمانى‌كه اصحاب، امام رضا (ع) را به ولادت امام جواد (ع) بشارت دادند، امام (ع) فرمود: براى من فرزندى شبيه موسى بن عمران، شكافنده دريا و شبيه عيسى بن مريم، متولّد شد. مادر او مقدسه و طاهره و مطهره خلق شده است.

اين‌كه امام رضا (ع) فرزندش امام جواد (ع) را به حضرت موسى (ع) تشبيه كرده به اعتبار اين است كه او شكافندۀ درياست و به آيه 63 سورۀ شعراء اشاره دارد. خداى متعال مى‌فرمايد:

فَأَوْحَيْنٰا إِلىٰ‌ مُوسىٰ‌ أَنِ‌ اضْرِبْ‌ بِعَصٰاكَ‌ الْبَحْرَ فَانْفَلَقَ‌ فَكٰانَ‌ كُلُّ‌ فِرْقٍ‌ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ‌

پس به موسى وحى كرديم كه عصايت را به دريا بزن. موسى عصايش را به دريا زد. دريا از هم شكافت و هر پاره‌اش چون كوهى بزرگ بود.

چون موسى نبى خدا اراده كرد كه امتش را از درياى سفيد يا به گفتۀ ديگر، درياى سرخ عبور دهد، عصايش را به دريا زد. پس شكافته شد و در آن دوازده راه خشك پيدا شد، آب توقف كرد و از راست و چپشان چون كوه عظيم متراكم شد.

اين امر از بزرگترين مصاديق خرق عادت و طبيعت است و از مهم‌ترين اعجازى است كه به دست موسى بن عمران (ع) صادر شد كه البته اين وجه شباهت بين موسى بن عمران، شكافندۀ دريا و امام جواد (ع) نزد ما واضح نيست.

در مورد وجه شباهت بين او و عيسى نبى (ع) نيز بايد گفت، خدا به عيسى (ع) در حالى‌كه طفل شيرخواره‌اى بيش نبود، كتاب و نبوت داد و او در گهواره سخن گفت. خداوند به همين گونه در خردسالى به امام جواد (ع) امامت بخشيد و او با مردم به كلام حكما و علما سخن مى‌گفت در حالى كه در سن كودكى قرار داشت.

همچنين امام رضا (ع) فرمود: مادرى كه او را زاييد، مقدس بود.

در قسمت بعد، اين گفتار را به تفسير خواهيم آورد، او طاهرۀ مطهره بود، پس مقدس، مطهر و مبارك است و تقديس به معناى پاكى و دورى از گناه مى‌باشد لذا جمله امام رضا (ع) اشاره به آن دارد كه مادر امام جواد (ع) از عفاف و پاكى و تقوا و پرهيزگارى و بركات معنوى كه خدا در او قرار داده بود، برخوردار بوده است.